Terazilerin en basiti, kaldıraç düzenine dayanan el terazisidir. Bu terazi, ortasındaki eksenin çevresinde hareket eden ve iki ucunda birer kefe asılı bulunan madenî bir koldan meydana gelmiştir. Kefeler boşken dengede dururlar. Kefelerden birine belirli ağırlıkta bir nesne konulduğunda, denge bozu. Iur. Dengeyi tekrar sağlamak için, boş kalan kefeye, cismin ağırlığına eşit bir ağırlık ölçüsü koymak gerekir. Terazinin kolu yatay duruma gelince, denge kurulur.
Kefeleri boşken veya her iki kefesinde de birbirine eşit ağırlık varken, kolu yatay durum alan terazi doğru demektir. Kefeleri üzerine aynı ağırlıklar tekrar konulduğu zaman, yine denge durumuna gelen veya başka bir deyişle, aynı tartım defalarca yapıldığında aynı sonucu veren terazi, sâdık terazidir. Bir terazi denge durumundayken, kefelerinden birine azıcık bir ağırlık eklendiğinde, bir salınım hareketi meydana gelirse, o terazi hassas sayılır. Analiz terazisi de denilen hassas terazi, camdan bir mahfaza içindedir. Terazinin kolu, üçgen prizma biçiminde üç çelik bıçakla donatılmıştır. Ortadaki bıçağın sivri ucu, çelikten ya da akikten, sert bir düzleme oturur. Diğer iki bıçak, kolun iki ucuna, sivri uçları yukarıya dönük olarak, simetrik bir şekilde yerleştirilmişlerdir ve kefelerin süspansiyon köprücüğünü üzerlerinde taşırlar. Kola bağlı uzun bir ibre, kolun en hafif salınımlarını gösterir. Söz konusu terazide 1 miligram ağırlığındaki bir cismi tartmak mümkündür. Bu iş için, "kavalye" denilen ters V biçimindeki ince madeni telden ağırlıklar kullanılır. Kolun üzerinde birbirinden eşit uzaklıkta, meselâ on tane çizgi vardır. (O) çizgisi ortadaki bıçağın, (10) çizgisi de kefeyi taşıyan bıçağın karşısına düşer. Bu durumda, (1) bölümüne konulacak 1 miligramlık bir kavalye, kefenin üzerine konulacak 1/10 miligram-; İlk ağırlığa eşit bir etki yapar. Lâ-boratuvarlarda yaygın şekilde kullanılan hassas terazilerle, miligramın binde biri kadar, hattâ daha küçük ağırlıktaki cisimleri tartmak mümkündür. Terazilerin en hassas çeşidinde, radyoaktif ışınlar yayan bir düzen bulunur. Bu terazide, okun en ufak bir hareketi, bir radyasyon bulucu tarafından tespit edilir. Bugün birçok ticarethanede bulunan otomatik teraziler sayesinde, ağırlık ölçüsü kullanmak zahmeti ortadan kalkmıştır.Kantar prensibine dayanan bu cihazlarda, kefeye konulan ağırlık, ibreyi hareket ettiren bir karşı-ağırlık-la dengesini bulur. İbre, terazinin bö-lüntülü kadranında, ölçülen ağırlığın karşılığı olan rakam çizgisinin üzerinde durduğu zaman, terazi kolu da dengede demektir.
Bazı otomatik terazilerin kadranında, tartılan malın bedelini gösteren bölüntüler de vardır.
Sanayide kullanılan otomatik teraziler, tartıdan başka, kayıt ve kontrol gibi, çok daha karmaşık işlemleri yaparlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder