Enerjinin Dönüşümü

Enerjinin Dönüşümü
Değirmen insanoğlunun ilk icatlarından biridir. Rüzgâr veya suyla çalıştırılabilir.
RÜZGÂR GÜCÜYLE ÇALIŞAN POMPA
dişli çarklar

I fren
I fren I kontrolü
vanalar
tından ndürülür
Önebılen
X; jdonebılen yapıyı rüzgara doğru vıren dıreksıy
şaft
gücü
' A'dan
B'ye
iletir
ENERJİ

Birçok enerji çeşidi vardır. Bazıları günlük yaşantımızda çok yaygındır. Bunlar, termal enerji (ısı), güneş enerjisi (ışık), ve kinetik enerji (Ha­reketli cisimlerin enerjisi).
Genelde, doğal enerji kaynakları bulundukları gibi kullanılamaz. Örne­ğin, kömürün termal enerjisi yoktur. Isı vermez, fakat kimyasal enerji de­polar.


ANA ENERJİ KAYNAKLARI
, kimyasal enerji-» dönüştürülür.
(edilemez ve üretilemez ı bir enerji türüne dönüş-: Enerjiyi belirli bir şekilde fc için, örneğin bir yemeği kipin, kimyasal, mekanik, ter-" rik gibi birçok enerji tü-ı gerekir.
KULLANIMI
I olarak insanlar tarafından ı enerji dört çeşittir: Gü-t dünyanın çekirdek ısısı, evren-ı ve madde (nükleer aktivi-
Bu kaynaklardan elde edilebilecek 1 çeşitleri: Mekanik (kinetik ve-. ya potansiyel), örneğin, rüzgar veya (akıntıları; termal, örneğin, Gü-ı gelen ve aynalarla toplarfa-ı ısı, kimyasal, örneğin, fosil ya-- yemek ve odundaki enerji.
Bu enerji kaynaklarının kullanıla-Hmeleri için, belirli araçlarla önce dönüştürülmeleri gerekir.
GEÇMİŞTE
En yaygın enerji dönüşümü insa­nın yemeği sindirmesidir. İnsanın ye­diği bitki yaprakları güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürüp de­polamak için fotosentez yaparlar. Insanlar ve hayvanlar; bu bitkileri yi­yerek, kimyasal enerjiyi, kaslar ara­cılığıyla mekanik enerjiye dönüştürürler. Örneğin, at arabasını çeken
bir at.
Odunun yakılması, kütükleri ve ağaçları taşımak için ırmaktan yarar­lanılması, yelkenlileri itmek için rüz­gar kuvvetinden yararlanılması ilkel enerji dönüşüm yoljartair.
Sonraları, insanoğlu, çevredekidoğal enerjiyi kullanabilmek için ya­pay enerji dönüştürücüleri yaptılar.Bunların en eskisi, zayıf ve yararı olur mayan mekanik enerjiyi, yararlı me­kanik enerjiye dönüştüren rüzgar de­ğirmenleridir. Yakın geçmişte, yakıt-ı taki kimyasal enerjiyi mekanitrerıer dönüştüren buhar motoru bulunmuştur Y1
Buhar gücü endüstri devriminin , anahtarıdır. Buhar gücü tamamen ta­rıma dayalı olan toplurrilan endüst-leştırmeye başladı. Bûntfri etkileri sa­dece ekonomik değildi ye yaşam tarzımızı da değiştirdi
İngiltere'de, Thomas' Savery, ilk olarak madenlerinde buhar pompa­lan kullandı (1698). Savery'nin mo­torunun birçok dezavantajları vardı ve sonradan bu motor 1712'de Tho­mas Nevvcomen ve 1769'da James 1 Watt tarafından geliştirildi.
Buhar motoru, sonradan yakıtlı ' motora ve jet mpto/^rjadogu^tü..,-,
İMKANSIZ
BİR AKİME. Bu örnekteki enerji kaynağıyla i ket edebilecek btrmakmdk te, birçok kişi, hiç itmeden i vermeden, sürekli o/arak han bitecek makmalar yaptabik myorlardı. Birçok çeşit makine t di. yaptldı fakat hiçbiri başaryei İomadı. Bûylemakmatarıyapmeki kansızdır çunku enerji yoktan \. letnez. Gerçek makineler enerjfyt ı dece dönüştürebilirler fakat oluşlu inatlar


ENERJİ NASIL KORUNABİLİR?
Dünyadaki enerjinin korunmastrun bir yolu tüketimi azaltmaktır. Günü­müzde kullanılan enerjinin çoğu pet­rolden elde edilmektedir. Bu enerji dolaylı olarak elektrik şeklinde veya yakıtlı motorlarla kullanılmaktadır. Enerji, örneğin, daha iyi termoeiek-
Evde ısının nasıl korunabileceği aşağıda gösterilmiştir. Tipik bir evde, enerji duvarlardan . camlardan ve çandan kaybolur. Aşağıdaki örnekte, (At evi yehnlmamışHr ve kömürle ısıtılmaktadır. Isının büyük bir kısmı dışarıda kaybolur.
trik santrallar ve araba motortan ya­pılarak; kağıt, cam ve alüminyum gi- r bi maddelerin (bu maddeler çok fazla f miktarda enerji sarfiyatıyla yapılır) atılması önlenerek; organik artıktan tekrar kullanarak ve evlerdeki ısı kay­bı önlenerek korunabilir.
Karşılaştırmak için, (B) evinde bir merkezî ısıtma sistemi vardır. Duvarlar (I), yer (2) ve pencere kenarlarındaki açıklıklar (3) çift kattır. Baca (5) kapatılmış, tavan arası (6). çatı (S) ve su boruları (7) yalına bir maddeyle kaplanmıştır.

gösterilmiştir. Bu sistem hidroelek­trik santralının benzeridir.
Tek fark, su iki yönden akmaktadır. Hidroelektrik santralde su tek yönde
tte su kabarıp içeri (A) girer ve [şeklindeki elektrik jeneratörü­nü çalıştırır. Su yine alçalıp (A)'dan JBnize (B) döndüğü zaman da jene-"örü ters yönde çalıştırır. Dünyanın ;ok yerinde böyle gel-git santralı vardır.