SABİT RÜZGÂRLAR
Yukarıdaki iki haritaya bakın. Dünyada, Ocak ve Temmuz aylarında hüküm süren atmosfer basınçlarını gösteriyorlar. Yüksek basınç alanlarını, alçak basınç alanlarını ve rüzgârın hangi yöne estiğini görebiliyoruz. Dünyanın en sıcak yerleri ekvator kuşağıdır, bu nedenle burası sürekti olarak alçak basınç alanlarını oluşturur. Bu nedenle ekvatora doğru yıl boyunca sabit rüzgarlar eser. Bu kuzey-doğu ve güney-batıdan esen rüzgârlara Ticarî rüzgârlar denir. Çünkü dünyâ üzerinde ticaret yapan yelkenlilerin güç kaynağı olmuştur. Orta enlemdeki yüksek basınç merkezlerinden, güney ve kuzeye de yıl boyunca rüzgâr eser.
PERİYODİK RÜZGARLAR
Bu rüzgârlar, mevsimlere göre yönlerini değiştiren rüzgârlardır.
Musonlar
Eğer haritaya tekrar bakarsanız, Ekim den Mart'a kadar Asya'dan denize ve Nisan'dan Ekim'e kadar denizden Asya'ya estiğini göreceksiniz. Bu rüzgârlara muson rüzgârları denir. Musonlar Asya'nın kuru alanlarına yağmur yağdırır. Yazın, kara denizden daha çabuk ısınır, dolayısıyla kara üzerinde alçak basınçlı bir alan oluşur ve rüzgâr yüksek basınçtan (denizden) alçak basınca (karaya) doğru eser. Kışın bu durumun tam tersi olur.
Alizeler (Hafif rüzgârlar)
Deniz kenarında ve dağlık bir yerde I yaşayanlar, hafif bir rüzgârın sabah- j leyin bir yöne doğru ve akşamleyin j diğer yöne estiğini farketmişlerdir. | Bu hafif rüzgârlar, dağın veya kıyının üzerinde bulunan bir miktar ha-1 va yüzünden oluşur.
Örneğin kıyı alizelerini ele alalım. I Gün boyunca kara ısınır ve burada I basınç azalacağından, denizden, ki-1 yıya doğru alizeler eser, gece ise ka-j ralar daha çabuk ısı kaybedeceğin-! den bunun tam tersi olur.
Rüzgâr gücünden yararlanma
Rüzgârlar güvenilir değildirler, bul nedenle düzenli olarak rüzgar gül cünden enerji elde edilemez. Fakatı yine de rüzgar değirmenleri elektrik! üretmek için hâlâ bazı yerlerde kullanılmaktadır.
TEKNOLOJİ ÇAĞININ REN GEYİĞİ
Lapland'da yaşayanlar, taşıma ve enerji üretiminde ren geyiğinden faydalanırlar. Hayvanı, taşımacılıkta ve yük çekmede kullanırlar. Et ve sütü beslenmede kullanılır ve vücudunun diğer taraflarından da buradaki insanların yaşamlarını sürdürmelerine yarayacak pek çok şey elde edilir.
Yağı yakıt olarak, kürkü giyecek, yatak örtüsü! çadır vb. yerlerde -hatta i kemik ve dişlerinden bile yararlanılır-j Bu nedenle de petrol teknoloji dün-[ yasının ren geyiğidir.
Petrol birçok petrokimya endüstrisine hammadde teşkil eder. Petrolden, mobilya, ilaç, çok güçlü yapıştırıcılar, hatta büyüyen bitkiler için gübre olarak yararlanılır.
Değerli bir enerji kaynağı
Bir hammadde olarak değerli olmasına rağmen, en önemli kullanım alanı yakıttır. Günümüz dünyasını yönlendiren petrolle çalışan, araç ve aletlerdir. Petrolden elde edilen benzin, dizel yakıt ve parafin gibi yakıt-laraan ya enerjiyi dolaysız olarak ısı şeklinde veya dolaylı olarak, mekanik veya elektrik enerjisi elde edilir.
PETROL REZERVLERİ
Petrol, modern.dünyamızın önemli bir gereksinmesidir. Fakat dünyamızın kaynakları sonsuza dek sürmeyecektir.
Petrol ve yan ürünleri her yerde kullanılır. Bu resimde görülen paten bile rafine petrolden elde edilen maddeyle yapılmıştır.
Ne kadar petrol kaldığı bilinmemektedir. Fakat güvenilir tahminler yapmak mümkündür. En iyi ihtimalle dünya petrol rezervleri 55 bin milyar tondur. Eğer yıllık dünya tüketimi bugünkü şekilde (1.5 milyar ton) devam ederse, petrol çağı ancak 35 yıl daha devam edebilecektir. Fakat petrol çıkarma teknikleri gelişiyor.
Bundan başka katranlı kumdan da petrol elde edilebilir. Fakat bu olay hiç de ekonomik değildir. Birkaç yıl süre içerisinde her türlü petrol mamullerinin fiyatları artabilir.
TAŞTAN PETROL
Petrol; "taştan çıkarılan yakıt" mektir. Çünkü petrol, içinde ı olarak bulunan gazların oluştı yüksek basıncın etkisiyle bir bulduğu anda su yüzeyine fışk Dünyanın değişik yerlerinden çık rılan petrollerin görünüşleri farkfıdırj Bazen, tamamen berraktır. Fakat < netlikle siyah renkte bulunur.
Petrol ve gaz genellikle, kum ve kiı li suyla beraber çıkarılır. (İçinde < miş olarak sodyum klorür bulunanf su.JBu pislikler rafinerilerde arıtılır \ geriye yakıt ve hammadde kullanın na hazır mamuller kalır.
Petrol gücü
1960 ve 1970'li yıllarda petrol ün ülkeler fiyatları o kadar artırdılar ki| dünyada bir ekonomik kriz başgös-J terdi. Bunun üzerine "gücü' en iyif şekilde kullanmanın çeşitli yolları t lundu ve böylece petrol bolluğu or-i taya çıktı.
Çiftçilerin traktörlerinde kullandıkları dizelin yanısıra tarlalarında kullandıkları gübre < petrol hammaddelerinden elde edilir. Boya bile bir petrokin ürünüdür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder