Uçaklar ve Helikopterler

Uçaklar ve Helikopterler



{Havacılık, bir insan yaşamı süresi kadar kısa zaman dilimi içinde, Wright kardeşlerin çift kanatlı uçağından, sivil uçakların en hızlısı olan süpersonik Concorde'a ulaşan bir gelişme gösterdi. Havacılığın öncüleri tarafından yapılan ve kuşa benzeyen ilk Uçaklar ile artık günlük yolculuklarımızda kullandığımız ultra modern jetler arasında dünyalar kadar fark var.
Kanat kesiti

UÇAĞI UÇURAN NEDİR?
Uçak, kanatlan olduğu için hava¬da kalabilir ve uçabilir. Daha doğru¬su Şekil (a)'daki gibi belirli bir kanat biçimi olduğu için uçabilir. Kanatla¬rın biçimi çok önemlidir, çünkü ae¬rodinamik kaldırmayı, yani belirli bir hızda uçağa destek olan yukarı itme gücünü bu biçim sağlar. Bunun na¬sıl olduğuna bir göz atalım.
Uçuş halindeki, bir uçak dört gü¬cün etkisindedir: İtme ya da çekme gücü, aerodinamik kaldırma gücü, ağırlık ve direnç -Bkz. Şekil (b). Bir uçağın uçabilmesi için, aerodinamik kaldırma gücünün, uçağı aşağı çe¬ken ağırlfktan fazla olması, itme gü¬cünün de dirençten büyük olması gerekir.- Uçak belirli bir hıza ulaştı¬ğı anda, bu etmenler faaliyete geçer¬leri

Kanatların sırrı; Çoğu kişi, uçağın kanatların altındaki havanın itici gü¬cü nedeniyle havada kaldığını sanır. Oysa hiç de öyle değildir. Şekil (c)'ye bakınız: Kanadın ön ucu yuvarlak, ar¬ka ucu sivridir. Bu biçim yüzünden, uçak uçarken kanadın üzerinden ge¬çen hava daha büyük bir mesafe al¬mak zorundadır, bu nedenle de ka¬nadın altından geçen havayla aynı anda aynı noktaya gelebilmek için daha hızlı hareket eder. Havanın yo¬ğunluğu azalınca, kanadın altından geçen havaya oranla daha az basınç oluşturur ve bu basınç farkı, uçağı yukarı doğru çeken emici bir işlev ya¬par. Aerodinamik kaldırma gücü di¬ye adlandırılan bu güç, uçağı hava¬da tutar. Kanatlar, sarsıntı ye boca¬lamayı engelleyici başka cihazlarla da donatılır.



Aerodinamik koduma gMt

Aerodinamik kaktırma gücü




Kanat kesiti
Kanadın arka ucu
«gücü

Direnç







Kumanda lövyesi: Goşısmaları (i) ve yatay kuyrukları (2) kontrol eder
dönmek için, sol pedala basar, aynı anda da kumanda lövyesM sola çevirir
Az kaldırma gücü
Çok kaldırma gücü
Tırmanma
(O zaman ( sağa döner)
GoşisıajoJtaldınlnv» durumdt
gucu
kuyruk çevrilmiş ık sağa dönük)
İlk jet motoru, 1930 Ocak ayında patenti alınmak suretiyle Sir Frank VVhittle tarafından tasarlanmıştır. Ne yazık ki, VVhittle, havacılıkta devrim yapan bu icadından çok az para ka¬zanabildi. Aldığı patentin sûresi on-sekiz ay sonra doldu ve VVhittle çok büyük ekonomik sıkıntıda olduğu için, patentini yenileyemedi. İlk kez jet pervaneli uçağı deneyen Alman¬lar oldu. Heinkel He-178 tipi uçak 1939'da deneme uçuşlarını yaptı. Ne var ki, jet motorlarının kullanımı, İkin¬ci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar gündeme gelmedi. O tarihten bu ya¬na ise, jet motoru, konvansiyonel motor kadar yaygınlaştı. Bugün, jet uçaklarının bir kısmı, sesten hızlı gi¬debilmektedir.
I. \
Pervane büyük miktarda havaya
İtme : Belirli zaman Dirimi içinde hareket eden hava (yada gaz) kütlesi x buna verilen hız
Pervane kanatlarının hava üzerindeki ve jetin egzos galatı u»pndekı gucu (etki)
Egzos gazlarına
gKftannın ^
•âcû (tepki)
Jet motoru az miktarda gaza büyük hız verir
i ETMEK
üç kumanda : kolu, kumanda
giden yakıt mik-;, motora çok ya ■. Bu kol, tıpkı otomo-pedalj gibidir. Pilot, için "gaza basmak" he kazanarak dinamik nü arttırır. Aynı şekil-ırüp kaldırma gücünü ocağı indirir.
lövyesi, yanlara çekil-goşismanlar hareket i şekilde görüldüğü gi-kalkar, biri aşağı iner. lar, kanatların kalkma değiştirir. Goşisman aşa-', kanadın havalanma gü-r. goşisman yukarı kalkınca, havalanma gücü azalır. bu yöntemle döner veya yön
ı lövyesi, yatay kuyrukları ı ve aşağı doğru hareket et-Wm~. Kontrol lövyesi arkaya çekilince, erine gücü azalır ve uçak yukarı tır-■anr. Lövye öne itilince çekme gü¬cü artar ve uçak dalışa geçer. Yana doğru hareket için, düşey kuyruk Mtanılır. Bu kuyruğa pedallarla ku-■anda edilir. Düşey kuyruk sola çev-rifese, uçağın kuyruğu sağa döner ve «çağın burnu ters yöne çevrilir. Dü-fsy kuyruk sağa çevrilirse, bunun I olur.
JETLER VE PERVANELER

Uçak, pervaneleri çalıştıran kon-•ansiyonel bir pistonlu motorla da, türbin kompresörlü jetle de hareket ettirilebilir. Her iki yöntemde de aynı il¬ke geçerlidir. Bu ilke Sir Isaac New-lon un, "Her etkiye karşılık eşit bir lepki vardır" ilkesidir. Konvansiyonel motorda, etki pervanenin bir hava kütlesini büyük bir hızla geriye itme¬siyle oluşur. Buna karşı tepki, ters yöndeki güçtür, yani uçağı havada »teri iten güçtür. Jet motorunda ise, etki, gaz türbininin egzos deliğinden büyük bir şiddetle hava ve gaz küt¬lesini fışkırtarak büyük hız üretmesiy-(e oluşur. Bu durumda da, karşı tep¬ki, yine uçak gövdesinin ters yöne itilmesi biçiminde ortaya çıkar.

(Eleronlar)
Aşağı sarkan kapakçıklar
Bir uçak kanadının görünümü. Gofismanlarm yanında iki ayrı alet görülüyor: Aşağı sarkan kapakçıklar ve hava frenleri, kaldırma gücünü arttırmayı ve direnci yükseltmeyi sağlar. Bunlar, uçağın kalkışı ve inişi sırasında kullanılır.'