Uzay Araçları

Uzay Araçları
Güneş paneli

Amerikalılar 15 Temmuz 1975 tarihinde Cape Kennedy Üssü'nden bir uzay aracı fırlattılar. Aynı anda da Rusların Soyuz aracı uzaya fırlatıldı. Amerikan uzay aracında üç, Rus uzay aracında iki astronot vardı. Bu, o güne kadar gerçekleşmiş tüm buluşmaların en olağanüstü nitelikte olanıydı- çünkü bu bir uzayda buluşma olacaktı. İki uzay aracı 17 Temmuz 1975 günü yörüngede kenetlendiler ve bir takım denemeler yaptıktan sonra, iki gün boyunca kenetli kalan uzay araçları yeniden birbirlerinden ayrıldılar ve atmosfere dönme manevralarına geçtiler. Bu olay, sadece bilimsel açıdan çok büyük bir adım olmakla kalmıyor, aynı zamanda insani ve siyasi önem de taşıyordu. Bu olay, her iki süper gücün, uzayın hiçbir zaman bir tek ulusa ait olamayacağı görüşünü benimsemeleri demekti. Uzay, dünyadaki tüm uluslara aitti.
UZAYDA YAŞAM
Canlı organizmaların büyük ço­ğunluğu gibi, insan da ancak bios-ferde, yani dünyanın yüzeyindeki ve onu çevreleyen atmosferdeki ortam içinde yaşayabilir. İnsan, bu alanın dışına çıktığı anda, yaşayabilmesi için gerekli koşulları arkasında bırak­mış olur. Bilim adamları, bu sorunu çözebilmek için, dünyadaki "koşulla­rı yapay olarak kapsülün içinde ger­çekleştirmek zorunda kaldılar. Uzay araçlarının, tehlikeli radyasyona da­yanacak sağlamlıkta ve yapıda olma­sı, insanın kaldırabileceği basınç ve ısı ölçülerini koruması gerekiyordu. Uzay aracında "solunabilir hava" ya­ni oksijen ve nitrojen karışımı bulun­ması şarttır. Ayrıca, uzay kapsülleri­nin, yeniden dünya atmosferine gi­rerken karşılaşılan yoğun ısıya daya­nabilecek malzemeden yapılması da gerekliydi.
Amerikan Apotlo uzay aracı ile Sovyet Soyuz uzay aracı kenetlenme manevrasında görülüyor.

Apollo uzay aracı

Güneş paneli
AIM-Güneş teleskobu için J»po8o Teleskop Ayağı
Uzay Laboratuvarı Skylab
Stfleb adlı uzay laboratuvarı, " Apollo uzay aracı ile yörüngede görülüyor. Güneş panelleri çarpı eti biçiminde yerleştirilmiştir.

Güneş teleskobu için A TM (Apollo Teleskop Ayağı) ve yanlarda ana güneş panelleri vardır.
SKYLAB
i
; 1973 yılında bu uzay i'aboratı Satürn V roketiyle yörüngeye idi. Skylab, beş yıl süreyle dünya\ 420 km. yukarısında gerçek bir i i istasyonu gibi görev yaptı. NA araştırmacıları, birkaç aylığına ı laboratuvarına gönderildiler ve t çeşitli gözlemler ve deneyler yaptıtt \stronotlar, Apollo kapsülü ile ut "ya gidiyorlar ve çok karmaşık bir kf netlerime manevrasından sont Skylab'e ulaşıyorlardı. Onların bu i lışmaları ve büyük güneş teleskobui la yaptıkları gözlemler sayesinde t ronomi konusundaki bilgilerimiz i yük ölçüde arttı.
Astronotlar Skylab'in bakım ve t rım iş/erini yaparken, ayakkabıları t demir ızgaraya raptediliyordu. Aksi takdirde uzayda yer çekimi olmadığı için boşlukta uçacaklardı. 1978 da, 82 ton ağırlığındaki Skylab, rüngesinden çıkmaya başladı ve t si yıl dünyaya düştü. Neyse ki, he hangi bir zarara yol açmadı.

SALYUT
Rus uzay aracı da, tıpkı Skylab gibi, dünya çevresinde yörüngeye otur­muş bir bilimsel lâboratuvardır. Ast­ronotların içinde yaşamak ve çalış­mak durumunda oldukları uzay ara­cının hemen her santimi, astronotla­rın deney yapmak ve bilgi toplamak için kullanacakları bilimsel araçlarla doludur. Araçların çalışması için ge­rekli enerji, uzatılabilen güneş panel-leriyle sağlanır. Bu panellerin üzerin-
deki piller güneş ışınlarını elektrik enerjisine dönüştürür. Uzay aracınrn yörüngede kalmasını sağlayan manevralar, itici roketlerle yapılır. Salyut, 6 dünyadaki kuman­da merkeziyle sürekli radyo bağlan­tısı içindedir. Bu amaçla, son dere­ce duyarlı bir antenle donatılmıştır. Astronotlar uzay laboratuvannın iki ucuna kenetlenen uzay gemileriyle buraya gelirler. Operasyonlarını ta­mamladıkları zaman, astronotlar dünyaya dönerler, laboratuvar ise
yeni görevlileri beklemek üzere' rüngede kalır.
Ruslar, astronotlarını Salyut'arip götürmek için Soyuz roketi kul] nıyorlar. Bu roket üç bölümden ı" şuyor: Burun kısmında küresel yörünge modülü bulunuyor. Bun arkasında Eskimo eylerine benzer t çimde atmosfere giriş bölmesi alıyor. Arka bölümde silindir biç de bir servis modülü bulunuyor. I modülün arkasına takılmış olarak t bir çift uzun güneş paneli yer alıyor
Kübalı kozmonot Arnaldo Tamajo Nendez ve yardımcı pilot Rus Yu ' Romanenko, Gagarin uzay merkezindeki bir Salyut 6 maketi. içinde eğitim yaparken. Küçük resimde Salyut 6.
Güneş panelleri
Kumanda I
Telsiz anteni
Astronot kabini
İtici roketler Böylelikle, uzayda büyük labora-tuvarlar, hatta uzay araçlarının inip kalkabileceği uzay limanları kurula­bilecektir. Uzay mekiği yeniden at­mosfere girerken, havada süzülerek normal bir uçak gibi iniş yapar. Sa­dece mekiğine 5 km. 'lik bir iniş pisti gereklidir.
Teorik olarak, dünyaya dönüş yap­mış olan uzay mekiği, ondört gün sonra yeniden uzaya gitmeye hazır olabilecektir. Bu uzay mekiği, 10-30 ton yük taşıyabilecek ve kullanılma süresi boyunca 50 sefer yapabile­cek, bundan sonra daha fazla yararlı olamayacağı için seferden kaldırıla­caktır.
Uzay mekiğinin hav atmosfere girme aşamalarır
1) Ateşleme rampası
2) Katı yakıt roketleri atılıyor
3) Yakıt tankı atılıyor
4) Yörüngeye giriş
5) Uzay mekiğinin kesiti
6) Motorsuz olarak iniş

ilk olarak, . Japonya'-a'ya atom ı tatlanıldı.
r güç, elektrik , tıpta ve ula-lır. Tıpta, ı hücrelerin öl-»dyoaktiviteden
ı güç istasyonu, 1956 yi-aner Hall'da kurulmuştur.
iw istasyon, 160 milyon ki-fazla elektrik üretmek-aatfr. Dünyadaki en büyük atomik •jiç istasyonu 2.000 megawattan faz-üretmektedir, fakat bu is-
tasyonlar tepki görmektedir çünkü herhangi bir yanbshk sonucunda çok büyük tehlikelere yol açabilmektedir­ler.
Dünya... Doğal Ur güç kaynağı
Enerjiye doymayan bir dünyada yaşıyoruz. Çünkü enerji, endüstrinin, iletişimin anahtarıdır, insanoğlu, ya-ratıcılığıyla, endüstrinin çarklarının dönmesi için gereken, makinaların çalışmasın* sağlayan, enerji üretici araçlar bulmuştur.
Enerjinin azaldığı ve gittikçe paha-lılastığı bir çağa girdik.
Enerji endüstrisi tükenebilir kay­naklara dayanmaktadır.
Petrol gittikçe azalmaktadır ve in­sanın da en etkili bir şekilde kullana* bildiği enerji doğal kaynaklardır.
Rüzgar gücü yıllarca ki tır. 18. ve 19. yüzyıllarda buhar ı cü bulunmadan önce yelkenli gemi-1 teren iyi zamanlarını yaşadılar. Rüz­gar gücü, aynt zamanda, büyük de­ğirmen kanatlarının çevrilmesiyle. elektrik üretiminde de kullanılmakta-1 dır.
Yeraltında ve Okyanus yatakların-1 da. büyük miktarlarda bulunan doğal aaz, evlerin «Olmasında veya termik santralarda elektrik üretiminde! kullanılmaktadır.
Aym zamanda, kullanılamayan ba-1 zı doğal güç kaynaklar da vardır. I
Depremler ve volkanlardan yararla-1 ndabitoeydi binlarce megavat elektrik I elde editobiürdi. Fakat bu olaylar dü- zenaizdir.

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ
Kaç çeşit enerji türü vardır? Enerji, is yapabilme yeteneği olduğuna göre bu soruyu şu şekilde de sorabiliriz. Enerjiyi kaç şekilde kullanabiliriz?
Temelde iki çeşit enerji vardır.Kullanılan (kinetik enerji) vedepolanan (potansiyel enerji). Birtomurcuk düşünün, karanlık biryerde ne yaparsanız yapın,tomurcuk ölüdür. Fakat bir yereekilirse, tomurcuk kök salar veçiçek açar. Karanlık yerdeyken,tomurcuğun, köksalacak ve çiçek açacak enerjisivardır fakat buenerjiyi kullanmıyorttur. Bupotansiyel enerjidir. Fakatbüyümeye başladığı zaman buenerjiyi kullan iyordur.Diğer bir örnek de büyüyen birağaçtır. Büyüdüğü sürece enerjikullanıyordur. Eğer kesilirse, hâlâenerjisi vardır. Fakatkullanmıyordun Eğer ağaç yeregömülüne ve fosilleşirse yakılabüen \kömür haline gelir. Yanma,depolanmış enerjinin açığaçıkmasıdır. Hatta, kömürden açığaçıkan ısı elektrik üretiminde dekullanılabilir.
Değişik enerji türleri: Kimyasal enerji, mekanik enerji, elektrik, nükleer enerji ve güneş enerjisidir. Nükleer enerji 20. Yüzyıl'da en çabuk gelişen enerji çeşididir. Birçok insan, eğer bu enerji dikkatli kullanılmazsa, radyoaktif artıkların büyük tehlikeye yol açacağına inanmakladır.