1932 yılında Normandie adındaki dev transatlantik, bir ağızdan çalınan sirenlerin uğurlaması ile Le Havre limanında yola çıktı. Normandie, zamanın en büyük, en lüks ve en hızlı gemisiydi. Saatte 31.24 deniz mili hız yapabiliyor ve 2,170 yolcu alıyordu.
DENİZLERİN ESKİ VE YENİ DEVLERİ
İkinci Dünya Savaşından sonra, yolcu gemisi olarak trans/atlantik yapımı 10-15 yıl sürdü. Daha sonra, bu transatlantikler büyük maliyetleri nedeniyle kızağa çekildi. Günümüzdeki yolcu gemileri eskilere oranla çok daha ufaktır ve hemen hemen sadece turistik gezilerde kullanılmaktadır.. Ne var ki, yolcu gemilerindeki
azalma, son 10 yıl içinde ticaret gemilerin artışıyla dengelendi. Modern şilepler büyük gelişme gösterdi ve günden güne de belirli hizmet alanlarına ayrılmış gemilerin yapımı ve sefere sokulması sürdürülüyor. Geleneksel gemiler ortadan kaybolmaya yüz tutarken, petrol tankerleri, metan taşıyıcıları, konteyner gemileri ve LASH gemileri gibi belirli yükleri taşımak üzere özel olarak yapılan gemilerin rolü gitgide artıyor.
KONTEYNER GEMİSİ
Konteyner bölümü
Konleyner gemileri (yukarda) alandan en üst denede yararlanabilen, ayrıca yükleme ve boşaltmada olanaklar sağlayan gemilerdir. LA SH gemileri (aşağıda) ise büyük gemilerin liman yapamadıkları yerlere yük /aşınmasını sağlayan yeni bir buluştur.
LASH GEMİSİ
Otomatik vinç Mavnalar
ipet-iokkık-ilirler, Bü-
nedeniyle, sa büyük , süper tan-' ki, normal r. Petrolün yük-a, kıyıdan be-.öoıuların bağlandı-r kanalıyla yapılır. ra yeteneği öy-lilmişttr ki, tayfa O'a indirilebilir. Bir • de metan taşıyan ki gemilerde, metan sıvı wşmr. Sıvı metan, çok düşük »özel tanklar içinde taşınır.
Konteyner gemileri ve mavnalar
Konteyner gemilerine yüklenen konteynerler, standart hacimleri 30 m3 olanf büyük, dikdörtgen, metal sandıklardır. Bunlar, mal yüklü olarak limanlara getirilir ye vinçlerle kısa sürede gemilere yüklenirler. Konteynerler ya ambara konur, ya da bazı gemilerde güverteye istiflenir. Her tür ticaret gemisine konteyner yüklenebilir, ama bunları taşımanın en akla yakın yöntemi konteyner gemi-leı'""
Mavnalar (bu bilinen, eski bir terimdir, ama burada yeni bir anlamda kullanılmaktadır), üzerine mal yüklenmiş yüzer sandıklardır. Bu mavnalar Lighter Aboard Ship (gemiye yüklenen mavnalar) sözcüklerinden kısaltılarak LASH adı verilen ana teknelere yüklenir. Limana varıldığında, mavnalar yeniden suya bırakılır ve konteyner gemilerinin sığa-mayacağı ufak limanlara çatanalara bağlanarak ırmak ya da kanallardan götürülür.
ÖZEL GEMİLER
Yolcu ve ticaret gemilerinin dışında, çok çeşitli amaçlar için çok çeşitli gemiler vardır. Römorkörler, buz kırıcılar, (deniz dibine telefon kablosu {döşemek için kullanılan) kablo gemileri, tarama gemileri ve oşinografik ' {araştırmalarda kullanılan gemileri ör-3k gösterebiliriz. Bu araştırma ge-ilerinin en ünlüsü, 1968 yılında ABD'de denize indirilen Glomar Bgu'm »»Challenger adlı gemidir. Bu gemi, mak ilieolojik incelemelerde bulunmak ve ousk Imaden araştırması yapmak için çok vuru Ibüyük derinliklerde deniz dibinde gucu ''sondaj yapabilmektedir} '" ağırf, 220,
Deniz dibinden jeolojik ve maden araştırmaları için örnek alabilecek biçimde sondaj yapabilen Glomar Challenger gemisi ;
1) Kontrol odası
2) Laboratuvar
3) Vinçler
4) Sondaj kulesi
5) Vinçler
6) Çt kanılan çamur için depo
7) Sondaj boruları ambarı
8) Denge pervaneleri
9) Sonar aygıtı
Buharlı katapultlar sayesinde,
uçaklar 100 m. den az
mesafe içinde saatte
200 km. lik hıza ulaşıp
havalanabiliyorlar.
İniş sırasında da, uçaklar,
yavaşlatma kablolarına
çengelleniyorlar ve uçakları
bu kablolar
birkaç metre içinde
durduruyor.
türbin 6.31 metre çapında pervanelere bağlıdır. Ancak, bütün gemiler Enterprise gibi birer dev değildir. Bazı büyük zırhlı gemiler, donanma yetkilileri tarafından rağbet görmez. Modern savaş gemilerinin arasında destroyerler, korvetler, firkateynler ve kruvazörler yer alır. Bütün bu gemilerin, birtakım ortak özellikleri vardır : Bunlar seri olarak üretilmezler, halıdırlar, basta füzeler olmak üzere büyük ölçüde silahlandırılmışlardır ve karmaşık elektronik cihazlarla donaMmtsIardır.
Uçak gemisi Enterprise:
t) Kumanda kabinlerini_ ve radar sistemlerini içeren AtöNb verilen MHüm. 2) Kalkış &mtmtiı kfttapult.4) İniş pisti.
SAVAŞ GEMİLERİ
Resimde görülen uçak gemisi, 20 yıl önce yapılan USS Enterprise adlı gemidir. Bu gemi, şimdiye kadar yapılan en büyük teknelerden birisidir. Gerçekten bir yüzer ada niteliğindeki gemi, 335 metre uzunluğunda, 77 metre genişliğindedir. 120 uçak taşıyabilir ve uçuş güvertesinin alanı 1.82 hektardır. 4.600 personeli olan gemi, tam beş yıl yakıt ikmali yapmadan seferde kalabilir. Dört türbin için gereken buhar, sekiz nükleer reaktör tarafından sağlanır ve her
Yukarda Enterprise gemisi (I), füze rampalı denizaltı avcı gemisi (2), firkateyn (3), mayın j tarama gemisi (4) ve Polaris
denizaltısıyla (5) karşılaştırılıyor.
M
Qi
Boyu Boyu
t2.2m'
Ticaret gemilerinin büyük taşıma kapasitesi tonla ölçülür-ton terimi, 950 litrelik şarap fıçılarının adı olan tun'dan türemiştir. Safi tonaj (regis-ter ton), bir ağırlık ölçüsü değil, 2.832 m3 lük bir hacim ölçüsüdür (100 ft3). Demek oluyor ki, net tonajı 7.000 j ton olan bir geminin iç alanı 19.824 m3 tür. Bir geminin gros tonajı ise (Çizime bakınız), yük alabilecek alanın tamamı, yani safralar ve levazım ambarı gibi bazı alanlar dışında kalan kapalı alanın toplam hacmi demektir. Net tonaj hesaplanırken, motorlar, personel bölümleri, ofisler vb. gibi geminin çalıştırılması için gerekli kullanım alanları gros tonajdan çıkartılır. Deniz vergileri bu esasa göre
Uçak ' Uçuş sırasında . iniş sırasında
eri aracılığıyla t yol alır. Perva-> sarmal biçimde rekli itici göçü ki ilkesine uygun , suyun üzerinde »eşit olan, ama ters r güçtür. Gemiper-'! bronz veya man-r. Kanatları çok ge-ı çok büyüktür. Ba-rinin pervaneleri 9 I ton ağırlığındadır. Bir ı pervane sayısı de-ırde genellikle tek w. Yolcu gemisi gibi ı gemilerde donanma-erde iki pervane olur. r enerjiyle çalışan dev uçak \ Çft: bazı gemilerde ise dört ı vardır.
:» Bir geminin pervanelerini çalıştır-' BMfc için kullanılan başlıca motor tür-bjrf buhar türbinleri ile dizel motor-ftjndtr. Türbin kullanıldığı takdirde, buhar kazanda üretilir. Sadece bazı modem gemilerde, buhar nükleer reaktörler tarafından oluşturulur. Gemilerde en yaygın kullanımı olan motorlar, dizel motorlarıdır. Bunlar çoğunlukla çok büyüktür ve her silin-İr 2.000 buhar beygir gücüne kadar çıkabilir. Turbo kompresörlü dizel motorlar da çok yaygındır. Bu tür motorlarda, türbinin çalıştırdığı kompresör, silindirlere hava basar.
Büyük gemilere normal olarak çifte buhar makinesi takılır ve bunlar onbinlerce beygir gücü oluşturur.
Kanjya oturmuş
gemiler Römorkör ve
çekilen gemi
(boyu 183 m'nın altında)
Örneğin Cunard şirketine ait Qu-een Elizabeth 2 gemisinin türbinleri toplam 110.000 beygir gücündedir.
Pervanenin bir adımı
yanan bir sistem.
Yüksek hız için tasarlanmış pervane
Düşük hız için tasarlanmış pervane
Gros tonaj
Uçak gemileri
Römorkör ve
çekilen gemi
(boyu 183 m'nın üstünde)
Bir geminin pervane-sindeki kanat sayısı 2-6 arasında değişir (genellikle 3 veya 4 kanal vardır). Yüksek hıza göre tasarlanmış pervanelerin kanatları yassı ve geniştir. Düşük hıza göre tasar/anmış parvanelerin kanatları ise dar ve kıvrımlıdır.
Ondokuzuncu yüzyılın başlarında, gemilerin yürü tütmesinde bir devrim niteliğindeki yeni sistem, yani buharlı makine yandan çarklı gemilerde denendi. Buharlı geminin prototipi, belki de tarihin ilk buharlı gemisi bir Fransız aristokratı olan Jouffroy Markisi tarafından yapıldı. Marki 1783 Temmuzunda, birkaç bin seyircinin meraklı bakışları altında Saone Irmağında kısa bir gezinti yaptı. Ne var ki, 24_ yıl sonra birtakım kişiler bu yeni tip gemi hakkında ciddi olarak düşünmeye başlayıncaya kadar. Markinin buluşundan bir sonuç alınamadı. Buharlı gemilerin ciddiye alınması ise, 1807 Nisan ayında Hudson İrmağında buharlı gemiyle gezerek büyük etki uyandıran
Amerikalı mucit Roberı Fulton'un (1765-1815) sayesinde gerçekleşti. Ful ton 'un gemisi Clermont 'un çarkı vardı ve buharlı makineyle çalışıyordu. Bu, başta Mississipi olmak üzere ABD'deki ırmaklarda egemen olacak buharlı gemi devrinin başlangıcıydı. Bugün, buharlı gemiler tarihe karışmış olan o dönemin simgesi halindedir ve bu gemilerin romantik görünümü genellikle ABD'nin güney eyalet/eriyle bağlantılı o/arak akla gelir. O çağa geri dönmek isleyenler, Ne w Orleans'dan aşağıda görülen gemiye benzer o dönem buharlı gemilerinin kopyalarından birine binerek, buruk özlemlerini giderecek bir geziye çıkabilirler. Yeni yapılan bu gemiler, eski gemilerin
eşidir ve onlar gibi buharla işler. Ama modern bir gemide bulunacak her türlü konfor, bu gemilerde mevcuttur. 1918 yılının Mayıs ayında, ilk kez buharlı gemiyle okyanus aşıldı. Savahnah adlı gemi, bu yolculuğu 25 günde tamamladı. Gerçekle, Savannah, çark takılmış bir yelkenli gemiydi. Makineleri topu topu 80 saat çalıştırıldı. Tamamen buhar enerjisiyle okyanusu ilk aşan gemi ise Curacao oldu. İngiliz yapımı, Hollanda bandıralı gemi, 1827yılında okyanusu geçi i. 11 yıl sonra da İngiliz yapımı ve İngiliz bandıralı ilk gemi aynı yolculuğu yaptı. Manş denizinde çatışan ufak Siriııs gemisi, bu tarihsel seferi 19 günde tamamladı. Buharlı gemilerin ortaya çıkmasıyla, yelkenli gemilerin alan çağı sona erdi.
Radar
kaptan
Yemek salonu
Ust güverte
Tayfa kamaraları
Makine dairesi
Yardımcı jeneratör
Yakıt Çark
Yardıma dümenler
Kazan dairesi Kazan için yedek su ir
Roma ticaret gemisi (I.S
Eski Mısır gemilerinden transatlantiklere kadar gemilerin tarihçesi
Vılung gemisi '
1902 yılında de indirilen, Alman yapımı
beş direkli Preussen,
büyük yelkenli gemilerin
sonuncularından birisidir.
Düzenli çalışan ilk
motorlu gemi Fulton'un
Clermont adlı gemisi
oldu (ABD. 1807)
Atlantik'i geçen ilk pervaneli gemi ingiliz yapısı Great Britain'dı (1843)
Ambar kapaklan
Yeni bir yelkenli ticaret gemisinin planı (Yelkenler bilgisayarla kontrol edilecek)
RÜZGARIN YENİDEN KEŞFİ
Sınırlı kaynakların (özellikle kömür ve petrolün) tüketimini azaltma gereksinimi, yelkenli teknelere yeniden ilgi duyulmasını sağladı. Bu konuda girişimde bulunan çeşitli yerlerin yanı sıra, Michigan Üniversitesinde de eski yelkenli gemilerin bütün avantajları ile en son teknolojik olanakları bütünleştiren yelkenli bir ticaret gemisinin planı yapıldı. Bu gemi yaklaşık 200 metre boyunda olacak ve attı ambarında 45,000 ton yük taşıyabilecek. En yükseği 100 ııı.lik olmak üzere yedi direği olacak. Yelkenler, bilgisayarla otomatik olarak, rüzgarın yönüne ve şiddetine göre kontrol edilecek. Gemi, 11-14 deniz milli hız yapabilecek ve rüzgar yeterli olmadığı zaman yedek dizel motoru devreye girecek.
Belki de bu gemi yapıldığı zaman, geçmiş günlerdeki yelkenli gemilerin romantizmi, ulaşım dünyasına yeniden egemen olacak.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder