bisiklet

bisiklet

Bisiklet, insan gücüyle yürütülen, iki tekerlekli bir taşıt aracıdır. 1790 yılına gelinceye kadar, iki teker­lekli bütün taşıtların tekerlekleri birbi­rine paraleldi. O tarihte Kont Sivrac, tekerlekleri yan yana değil de, arka arkaya olan ve bugünkü bisikletin ilkel bir örneği sayılabilecek bir araç yaptı. Bu tekerlekler, aynı zamanda üzerine oturulabilecek bir tahta parçasıyla bir­birlerine bağlıydılar. Kont'un Fran­sızca'da "hızlı-gider" anlamına gelen "selerifer" adını verdiği bu araç, eller düşey bir kola tutunmuş olarak ve ayakları art arda yere vurup hız al­mak suretiyle yürütülebiliyordu. Daha sonra, Fransız Büyük Devriminin Direktuvar döneminde, gösteriş düşkünü gençler, bu araca pek merak sardılar. O çağda, oturulacak yerleri at, deniz kızı, yılan ya da aslan biçi­minde olan ve "velosipet" denilen bi­sikletler ortaya çıktı. 1818 Nisan'mda, Paris'liler, Tuileries Sarayı'nın bahçe­sinde, Baron Drais von Sauerbronn'u, kendi buluşu olan oynar-direksiyonlu bir "velosipet"le dolaşırken gördüler. Bu âlet, çok geçmeden, Fransa'da ve ingiltere'de büyük ilgi gördü. 1855'te François-Pierre Michaux adındaki ara­ba yapımcısı, bisikletin ön tekerleğinin miline bir pedal takmayı denedi. Böy­lece, bisikletin hızı, hareketi sağlayan ön tekerleğin çapına bağlı oluyordu. Bunun sonucu olarak, ön tekerleğinin çapı 1,5 metreyi bulan, arka tekerleği ise oldukça küçük bisikletler yapıldı. Ne var ki, bu bisikletlerin üzerinde dengede durabilmek, gerçekten cam­bazlık isteyen bir işti. Araçta bir fren düzeni de yoktu. Binici, ancak bisik­letten atlamak suretiyle inebiliyordu. 1879'da ingiliz Lawson, pedalın hare­ketini bir zincirle arka tekerleğin mili­ne iletmeyi gerçekleştirdi. Aracın ön tekerleği yine büyük çaplıydı. 1885'te J. K. Starley, iki tekerleği de aynı çapta olan bir bisiklet yaptı; "Ro­ver" adını verdiği bu bisikletin bugün­kü bisikletlerden pek farkı yoktu. Da­ha sonra bisiklete, araç hızla giderken ya da bir yokuşu inerken, pedalın dön­memesi için zinciri boşa almayı sağla­yacak düzen ile fren ve vites düzenleri ilâve edildi.