teleskop

teleskop
Astronomi dürbününde objektif, bir yakınsak mercek olduğu halde, teleskopun objektifi bir içbükey aynadır. Bu ayna, uzayın gerçek görüntüsünü, teleskopun odak düzlemi içinde verir. İlk aynalı teleskop, 1672'de Newton tarafından gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, Foucault, teleskoptaki madenden yapılma küresel aynayı kaldırarak, yerine, daha iyi görüntü veren, gümüşlü camdan içbükey aynayı koymuştur. (Günümüzde ise bu iş için alüminli aynalar kullanılmaktadır.) Teleskoplar geliştikçe, dev birer âlet durumuna gelmişlerdir.
Herscherin yapmış olduğu teleskopun odak düzle¬mi 12 m uzunluğundadır. Açık hava¬da kurulan bu âletin borusu, bir yelkenli gibi direkler, merdivenler, vinçler, makaralar ve iplerle donatılmış kocaman bir çatının içine asılıdır. Teleskopun bir gözlem kabini de vardır. Dünyadaki teleskopların en güçlüsü, Kaliforniya'daki Dalomar tepesindedir. Bu dev aygıtın aynası 5 m çapındadır. Batı Avrupa'nın en büyük ve en mükemmel teleskopu ise, Fransa'nın Yukarı-Provence bölgesindeki Saint-Mic-hel Rasathanesi'nde bulunmaktadır. Söz konusu teleskopun 193 sm çapın¬daki kusursuz aynası, sekiz yıl süren uzun bir çalışmanın ürünüdür. Şu ayrıntı, kusursuz bir ayna elde etmek için gösterilen aşırı titizliği ortaya koymaktadır: İçbükey aynaların iç bükeyliklerinin kusursuzluğu, düz bir ayna yardımıyla doğrulanır. Bu ayna, önceleri bir civa banyosuyla elde ediliyordu. Daha sonra, özel işlemlerle yapıl¬mış, çok daha kusursuz aynalara baş¬vuruldu. Çünkü civa, daracık kabında bile, hiç denecek ölçüde de olsa, yerkürenin yuvarlaklığını yansıtıyordu. Kılı kırk' yaran modern optik uzmanlarının gözünde bu da bir kusur sayılmaktaydı. Öbür yandan, böylesine titizlikle hazırlanmış bir aynanın, kendi ağırlığının etkisiyle, pek hafif de olsa, bozulmalara uğrayabileceği göz önünde tutularak, âlet, her tarafından mekanik düzenlerle desteklenmiş ve böylelikle, âdeta yüzen bir cismin rahatlığına kavuşturulmuştur.