Fransızca "changement" kelimesinden bozulmuş olarak buna "şanzıman" da denir. Vites kutusu, motorun hareketini tekerleklere iletmeyi sağlayan ve otomobilin hızını ayarlamaya yarayan bir düzendir, içinde, üstüste iki mil üzerinde iki sıra dişli vardır. Bu düzen, aynı zamanda, otomobil geri geri gideceği zaman, tekerleklerin ters yönde dönmesini temin eder. Vites kutusu olmasaydı, marş dinamosunu çalıştırmak da mümkün olamazdı. Çünkü o takdirde motor doğrudan doğruya tekerleklerle bağlantılı olur ve başlangıçta da ağır ağır dönmek zorunda kalacağından, yeterince güç sağlayamaz, sonunda duruverirdi. Vites değiştirme düzeninin iki ana mili vardır. Bunlardan <I>birinci mil, </I>debre-yaj vasıtasıyla motora dayanır, <I>ikinci mil </I>ise. hareketi sağlayan tekerleklerle bağıntılıdır. Bunlara paralel olarak bir de <I>ara </I>- <I>mili </I>yer alır ki, ikinci milin hareketini doğrudan doğruya birinci mile aktarmaya (direkt priz) yarar. Bir başka ara - mili de, otomobilin geri geri gitmesini sağlar. Birinci mil üzerinde direkt priz'i gerçekleştirmeye yarayan bir tırnak ve ara - milinin ilk dişlisini çeviren bir küçük dişli bulunur. Ara -milinin üstünde, bu ilk dişliden itibaren gittikçe küçülen başka dişliler yer alır. ikinci mil, birinci milin tersine, gittikçe büyüyen dişlilerle donatılmıştır. "Baladör (gezici)" denilen bu dişliler, milin yivleri üzerinde gidip gelebilirler. Vitesin ayarlanması, vites kolu ile dişlisine kilitlenmiş olan baladörü ayırır ve motor miliyle direkt pirizi sağlar. Bugün otomobillerde dört vites kullanılmaktadır. Günümüzün vites sistemleri arasında, çok gelişmiş ve karmaşık olanları vardır. Otomobil hareket halindeyken vites değiştirmek, "senkromeş bileziği" denilen bir halka sayesinde mümkün olmaktadır. Helis biçimindeki dişliler de vites değiştirmeyi sessizleştirmiştir. Öte yandan, otomatik vitesler sayesinde, vites kolu kullanmaya gerek kalmamıştır.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder