3 Mart 2010 Çarşamba

elektromıknatıs

elektromıknatıs

Elektrik akımının bir pusulanın iğne­sini saptırdığını, ilk olarak 1819'da. Danimarka'lı büyük fizik bilgini Oers-ted tespit etmiş ve bu keşiften yararla­nan Ampere de, elektromagnetizma olay­larının kanunlarını bulmuştur. Ampere, daha sonra, içine demir çubuk yerleştirilmiş bir bobinden elektrik akımı geçirilince, çubuğun mıknatıs­landığını; akım kesilince de, mıknatıs­lanmanın sona erdiğini görmüş ve böylece, elektromıknatıs ortaya çıkmış­tır. Çok geçmeden, elektromıknatıs, ampermetre ve voltmetre gibi, bir elek-

trik akımının yoğunluğunu ve gerilimi­ni ölçmeye yarayan âletlerin hassas par­çası olmuştur.

Daha sonra, elektromıknatısın kullanıl­ma alanı iyice genişlemiştir. Bugün elektromıknatıs, bazıları çok önemli olan pek çok âletin ana parçası durumunda­dır: Bir telgraf alıcısının armatürünü, bir elektrik zilinin tokmağını çalıştıran hep elektromıknatıstır. Elektrik anah­tarlarında, otomatik devre-kesicilerde ve alarm düdüklerinde de elektromıknatıs yer alır. Diğer taraftan, şantiyelerde, li­manlarda, garlarda, fabrikalarda ve atöl­yelerde, ağır yükleri kaldırmak için elek­tromıknatısa başvurulur. Atom fiziği araştırmalarında da elektro­mıknatısın oynadığı rol önemlidir.

Elektrik atomlarını hızlandırıcı âlette, atomları elektrik yüklerine göre saptı­ran, onları hızlarına, yâni enerji yükle­rine göre eğrilten, elektromıknatıstır. Elektrik atomlarının cinsi, böylelikle elektromıknatıs sayesinde ayırdedilir. Tıpta da zaman zaman elektromıknatıs­tan faydalanılır. Göz hekimleri, göz kü­resine girmiş yabancı magnetik madde­leri, elektromıknatıs aracılığıyla çıka­rırlar. Böyle bir işlemden önce ya da iş­lem sırasında, göze girmiş olan yabancı maddenin cinsine ve durumuna göre tedbirler almak gerekir. Son derece güçlü magnetik alanlar elde etmek için yapılan elektromıknatıslar, yumuşak demirden bir magnetik devre meydana getirirler. Yumuşak demirin iki ucunda, kesik koni biçiminde iki çekirdek, yâni kutup parçaları bulunur. Kutuplar arasında çok az bir uzaklık vardır. Mıknatıslanma, yumuşak demi­rin kutuplarına yakın kısımlarına yer­leştirilmiş birer bobinle sağlanır. Çok kuvvetli magnetik alanlar elde et­mek için, büyük bir enerji harcamak gerekir. Bu enerji, bütünüyle ısıya dö­nüştüğünden, sürekli bir soğutucuya gerek vardır. Soğutuculuk görevini, elektromıknatısın bakır iletkenleri üze­rinde dolaştırılan bir su akımı yerine getirir.

Fransa'da Bellevue Bilimsel Araştır­malar Merkezi'nin laboratuvarına yer­leştirilmiş bir dev elektromıknatıs (bu. dünyanın en güçlü magnetik makinele­rinden biridir) sayesinde fizikçiler, ilk defa atom çekirdeğinin bilinmeyen özel­liklerini öğrenebilmişlerdir.

1 yorum:

  1. Dev elektromıktanıstalar sayesinde günümüzde arabalar yapılabilir.Dev mıknatısların itme çekme güçüyle oluşan hareket enerjisinden elektrik üretilebilir. Üretilen elektrik değişik yerlerde yine hareket, itme, çekme, ısı,ışık gibi maddelere dönüştürülebilir. Bunun üzerine yapılmış manyatik motorsiklet ve bir otomobil mevcuttur.

    YanıtlaSil