santrifüjör

Evlerdeki çamaşır kurutma makineleri gibi, merkezkaç kuvvetten yararlanan santrifüjörler, sanayide ve laboratuvar-larda, çeşitli ayırma ameliyelerinde kul­lanılırlar.

Kendi haline bırakılmış bir sıvıyı gözü­müzün önüne getirelim. Sıvının içinde, özgül ağırlıkları sıvımnkinden fazla olan katı cisimcikler varsa, bunlar, yerçeki­minin etkisiyle dibe çökerler. Katı cisim­ciklerin özgül ağırlıklarıyla sıvının özgül ağırlığı arasındaki fark çok azsa, çökelti çok uzun bir zamanda meydana gelir; hattâ gerek titreşimler, gerek yayılım akıntılarının engellemeleri yüzünden hiç oluşmayabilir.

Bazan da karşımıza, bileşenlerine ayır­mamız gereken bir emülsiyon çıkabilir. (Emülsiyon, bir sıvının diğer bir sıvı içinde, onunla karışmaksızın, son derece küçük yuvarlar halinde parçalara bölün­müş olmasıdır. Meselâ sirke salçası, sir­ke içindeki zeytinyağı emülsiyonudur; süt, su içindeki yağ emülsiyonudur.) İşte, santrifüjör, farklı yoğunluktaki cisimlerden meydana gelmiş bir emülsi­yonun bileşenlerini, hızlı bir dönme ha­reketiyle, birbirinden ayırmaya yarar. Şimdi meselâ kremanın santrifüjörle el­de edilişini görelim: Santrifüjlü krema makinesinde, süt, ekseninin çevresinde hızla dönen, silindir biçimindeki bir ka­bın içine sürekli olarak gönderilir. Bu dönme sırasında, hafif olan krema, silin­dirin ortasında birikir. Buna karşılık, kremadan daha ağır olan kreması alın­mış süt, silindirin çeperlerine yönelir. Sütten de ağır olan, işe yaramaz kısım­lar ise, tortu halinde, silindirin çeperle­rine yapışır. Sürekli olarak gelen krema­lı sütün etkisiyle gerek kreması alınmış süt , gerek krema, ayrı ayrı yollardan çıkarak, cihazın dışındaki kaplarında toplanırlar.

Biyoloji laboratuvarlarında, son derece hızlı çalışan ültrasanlrifüjör''lar kullanı­lır. Bunlar, dakikada normal olarak 60 bin devir yaparlar. Söz konusu cihaz­larda, bileşenlere ayrılacak sıvı, yarım çember halinde dizilmiş kapalı tüplerin içine konur. Ullrasanlrifüjörler. kanın alyuvarları, canlı maddenin başlıca öğe­si olan protein molekülleri ve bakteri­ler gibi bileşim maddelerini ayırmaya yararlar.

Daha değişik tipteki bir büyük santri­füjör de. çok süratli uçaklarda veya uzay araçlarıyla yolculuk yapacak olan­ları, uçuştan önce hız denemesinden ge­çirmekte kullanılır. Bir atlı karıncaya benzetebileceğimiz bu santrifüjör. ucun­da bir sepet taşıyan bir döner koldan meydana gelmiştir. Kuvvetli motorla­rın çalıştırdığı bu kol, çok kısa süreler içinde büyük bir hızla döner. Hız dene­yinden geçecek kimse, santrifüjörün her yöne çevrilebilen koltuğuna oturur. Birtakım kayıt âletleri de, o kimsenin hız karşısındaki reflekslerini tespit ederler. Uçaklarda ve füzelerde kullanı­lacak gereç ve donatımın nitelikleri de. bu makinelerde yapılacak deneylerle tespit edilir.

Technorati Etiketleri: santrifüjör,emülsiyon,sirke salçası,krema makinesi,kreması alınmış süt,süt