sunî peyk

Technorati Etiketleri: sunî peyk,sunni peyk,sunipeyk

Havaya bir taş parçası, bir ok, bir tü­fek mermisi ya da top mermisi ata!im; bunların hepsi de, zorunlu olarak yere düşecektir. Öyleyse, sunî peyk dediği­miz araç, nasıl oluyor da, fırlatıldığı gökyüzünde kalıyor ve Dünya'mızın çevresinde, tıpkı tabiî peykimiz Ay gibi dönüp duruyor?

Böyle bir sonucun gerçekleşebilmesi için, herşeyden önce, uzayın uçsuz bu­caksız derinliklerine kadar ulaşabilecek bir araçtan yararlanmak gerekir. Bu i« için elverişli araç ise, sunî peykin bu­lunduğu son kademesini, atmosferin

sınırına yakın bir yerde fırlatacak olan, çok kademeli bir . füzedir. Fırlatılan peyk, havanın direnciyle karşılaşmak-sızın yoluna devam eder. Boşlukta ha­reketini sürdüren her cisim gibi, sunî peyk de, yer çekiminin etkisine karşı koyabilmek şartıyla, hareketini sürdü­rür.

Şunu iyice belirtelim ki, sunî peyk ne kadar yükseğe çıkarsa çıksın, yerçeki­minin etkisinden büsbütün kurtulamaz. Ancak, bu etkiye karşı koyabilir. Öy­leyse, yerçekiminin etkisini karşılaya­bilmek için, bu etkiye eşit ve ters yön­de bir güç gereklidir. Bu işe en uygun güç ise, merkezkaç kuvvettir. Bilindiği gibi, suyla dolu bir küçük kovayı, sapı­na bağlayacağımız iple, çember çizecek şekilde hızla çevirecek olursak, su, dö

külmez ve dönmesinin doğurduğu mer­kezkaç gücün etkisiyle, kovanın dibine âdeta yapışır.

Şimdi, sunî peykimizi 400 km. yüksek­liğe atacağımızı düşünelim. Bu yükselti­de, füzenin en üst kademesinden ayrı­lan peyk, saniyede 7,677 km. lik bir hı­za sahiptir. Bu hızın yönü, dünyanın dönüş yönüne dikeydir. Söz konusu şartlar altında, sunî peyk, düşmesini sonsuzluğa kadar önleyecek olan mer­kezkaç kuvvetiyle, yerçekimine karşı koyar. Böylece, dünyanın çevresindeki çember yörüngesine yerleşmiş olur. 1000 km. lik bir yükseltide, sunî peyke biraz daha düşük   saniyede 7,358 km. lik  bir hız vermek yeterlidir. Bundan çıkan sonuç şudur ki, yüksekliğe göre değişen bir "peykleşme" hızı vardır. Peyki yörüngesine yerleştiren bu hıza, "ilk kozmik hız" denir. Şu halde, aynı yörüngede, hızları birbirinden farklı iki peyk bulunamaz. Ayrı yükseltilerdeki yörüngelerde dönen peyklerin hızları da aynı olamaz. Yukarıda, çember yörün­gelerden söz ettik. Bir de, çember yörün­genin ötesinde ya da berisinde yer alan, eliptik yörüngeler vardır. Sunî peyk, "en düşük hız" la fırlatıldığı zaman, eliptik yörüngesinin yerberi noktası, yeryüzünün çok yakınından geçer. Sunî peykin hızı, "hiperbolik hız"a ya da "kurtulma hızı"na yaklaştığında, elip­tik yörüngesi çok büyük ölçüde uzar ve yörüngenin yeröte noktası, dünyadan çok uzaklaşır. Kurtulma hızına ulaşan peyk, parabol biçiminde bir yol çizerek, bir daha geri dönmemek üzere dünya­dan uzaklaşır.